Scheepsverhalen

Veel woorden en/of uitdrukkingen die voorkomen in anekdotes zijn in shanty’s verwerkt.

Nelsons Blood

Heel vroeger, in de tijd van de oude zeilvaart, voeren schepen de hele wereld rond en in die dagen kwam het ook voor dat een schip in een haven enkele vaten met Madeira ging laden.

Deze vaten, “monkeys” genoemd, hadden geen bestemming maar werden aan boord gebracht om te “rijpen” .

Door het slingeren en stampen van het schip werd de madeirawijn steeds beter van kwaliteit en na verloop van tijd werden de vaten uiteindelijk weer gelost in de haven waar ze ooit waren ingeladen.

Voordat de vaten van boord gingen had de zeeman natuurlijk allang geproefd hoe de wijn was geworden. Ze gingen stiekem door het luik naar beneden, boorden een klein gaatje boven in het vat en met een gedroogde slokdarm van een Albatros, die ze dan als een rietje door het gaatje staken, zogen ze wat van de wijn naar binnen.
Deze stiekeme “proeverij” werd “sucking the Monkey” genoemd.

Jaren later, na de slag bij Trafalgar op 21 oktober 1805 waarbij Admiraal Nelson werd gedood, brachten ze hem naar Engeland terug. Omdat er in die tijd nog geen koeling of vriezers waren, stopten ze hem in een enorm groot vat, “Hogshead”* genaamd. En… om Admiraal Nelson “goed” te houden vulden ze het vat met Rum.
Er stonden twee mariniers bij het vat op wacht, maar tegen het einde van de reis namen ze dit niet meer zo serieus en waren de twee het meest aan dek te vinden.

Nu waren er een paar zeelui die stiekem naar beneden gingen en het grote vat zagen. Ze wisten echter niet dat Nelson daarin zat en dus werd er een gaatje geboord, de slokdarm van de Albatros erin gestoken en werd er even stevig ” ingenomen”.

Vanaf die dag heet sucking the monkey………. “Bleeding The Admiral”en de vloeistof die werd gedronken noemde men “NELSONS BLOOD” (uiteindelijk dus RUM)

Vermoedelijk is ook de uitdrukking “there is body in Rum” van dit verhaal afkomstig…

Hogshead, een groot vat tussen de 238 en 530 liter.(US gallons 63>238) 

Naar een vertelsel van Stan Hugill en opgetekend door Jan Verbiest.
Bristol, 1986.

White Stockingday

Een term die vandaag de dag nog steeds in Liverpool wordt gebruikt. De oorsprong ligt ergens in de 19e eeuw toen het dragen van witte katoenen kousen aangaf dat je een dame van stand was.

Als de vrouw of de moeder van een zeeman naar het scheepvaartkantoor ging om haar geld (voorschotten, zgn. Half-pay) op te halen, dan droeg zij ook een paar van die witte katoenen kousen en beschouwde zij zichzelf even als een dame van stand, ook al was het maar voor een dag. Met deze uitdrukking wordt dus bedoeld dat je je beter voordoet dan de werkelijkheid.

Paddy West

Paddy West is een persoon die echt heeft bestaan en volgens de overlevering was hij een zeer bekende kostbaas in de Great Howard Street in Liverpool.

Het bijzondere aan zijn Zeemanspension was dat hij aldaar een stoomcursus “wordt een ervaren zeeman” gaf aan de mensen die bij hem verbleven.
Het maakte niet uit of je nu boer was of winkelbediende, in een week tijd maakte Paddy West een “volmatroos” (A.B.= Able Bodied seaman) van zijn leerlingen.

In de achtertuin van zijn Boarding-house stond een stuurwiel opgesteld waar de kandidaat moest leren sturen en ondertussen stond zijn vrouw met een emmer koud water klaar om die over de cursist te gooien zodat hij alvast kon wennen aan de koude noordwester stormen.

Het oefenen in het innemen van zeil gebeurde uit een raam van de eerste verdieping. Het laatste deel van de opleiding bestond uit het meerdere keren stappen over een op de grond uitgespannen touw en het drie keer ronddraaien om een koeienhoorn die op de tafel stond opgesteld.
Zo kon de zeeman zonder te liegen desgevraagd zeggen dat hij meerdere keren de linie was gepasseerd (de evenaar, He crossed the Line) en dat hij drie keer” De Hoorn” (Kaap Hoorn) had gerond zonder er natuurlijk bij te zeggen hoe…!

Vervolgens werden de “leerlingen” ook nog door Paddy uitgerust met een oliepak maar dat moest echter wel voor twee personen. Het was dus belangrijk om te zorgen dat je maat een andere wacht had anders konden de spullen niet samen gebruikt worden.
Verder werd hij voorzien van het benodigde papierwerk en ging hij met een zeezak, gevuld met bakstenen en bedekt met een oud versleten Jersey hemd, aan boord.

Boer Jan, nu Jan maat, had zo een kleine indruk van wat hem stond te wachten op de wijde oceanen.

De “Paddy Westers”, zoals deze zeelui werden genoemd, werden toch iets hoger aangeslagen als de “ge-shanghaaide” dronken gasten en de “wanhopigen” die ook op de een of andere duistere manier aan boord waren geraakt. Zij hadden in ieder geval een klein beetje kunnen proeven wat het is om een zeeman te zijn al was het dan ook maar een heeeeel klein beetje.

Vandaag de dag hoort men de uitdrukking Paddy Westers nog wel eens als het om een slechte en waardeloze matroos gaat.

Pawl

Een veel voorkomend woord in diverse Shanty’s, b.v. “Heave a Pawl” in oa. Paddy Lay Back.Gezien de vele vragen hierover even een korte uitleg.
Een Pawl is een korte ijzeren staaf aan de voet van een kaapstander of bij een verticale
wind-as.

Er waren vaak meerdere Pawls en ze werden gebruikt om de kaapstander of de trommel van de wind-as te blokkeren zodat ze niet terug kon draaien.
Dus na het werken met de kaapstander of de wind-as werden de Pawls weer aangebracht.
Er zijn uit de praktijk gevallen bekend waar dit werd verzuimd en dat de kaapstander plotseling hard terugliep met de staken nog in de trommel en hier zijn doden en gewonden bij gevallen.

Het Amelander Shantykoor gaat naar Sail Amsterdam 2025!

Scan de QR-code of klik op deze link voor een bijdrage.


Heeft u interesse in sponsoring? Neem dan contact op via de mail.

Met dank aan de sponsoren!